Rezerwat przyrody nieożywionej Wietrznia im. Zbigniewa Rubinowskiego powstał 4 listopada 1999 roku. Położony jest w południowo-zachodniej części Kielc, około 3 km od centrum miasta. Obszar znajdujący się pod ochroną obejmuje powierzchnię 17,95 ha. Pozostałości wzgórza Wietrznia (312 m n.p.m.) wraz z Kadzielnią należą do Pasma Kadzielniańskiego, zbudowanego z wapieni górnodewońskich. Ze wzgórza widoczna jest panorama zachodniej części Gór Świętokrzyskich oraz Telegraf.
Wietrznia obejmuje teren byłego kamieniołomu, jednego z największych w regionie. Od 1893 roku wydobywano tu wapienie i dolomity do produkcji wapna oraz jako tłuczeń drogowy. W 1974 roku zaprzestano eksploatacji surowca, a pozostałością po tej działalności są trzy połączone ze sobą kilkupoziomowe wyrobiska Wietrznia, Międzygórz i Międzygórz Wschodni, tworzące zagłębienie o łącznej długości około 900 metrów. Zamierzano stworzyć tu tereny spacerowe, jednak z czasem powstało wysypisko odpadów. Po protestach mieszkańców i ekologów wywóz odpadów wstrzymano, a uporządkowany kamieniołom obecnie spełnia funkcję rekreacyjno-poznawczą.
W rezerwacie podziwiać można dobrze zachowaną i niezwykle bogatą faunę dewońską. Znajduje się tu kilkadziesiąt gatunków skamieniałości, m. in. koralowce, gąbki krzemionkowe, liliowce, ślimaki, małże, a nawet ryby pancerne. Na terenie Wietrzni występują unikalne profile skalne dewonu środkowego i górnego wraz z licznymi formami krasu wgłębnego i powierzchniowego – jaskinie, kominy, żłobki krasowe. Obecnie udokumentowano pięć schronisk skalnych i jaskiń, z których najdłuższa „Jaskinia na Wietrzni” liczy 60 metrów.
Wybitny kielecki geolog, Zbigniew Rubinowski, na stałe związany z ziemią świętokrzyską, wiele miejsca poświęcił Wietrzni w swojej pracy naukowej. Nic dziwnego, ponieważ rezerwat jest jednym z najważniejszych obiektów paleontologicznych z okresu dewonu.
Na obszarze kieleckiego rezerwatu znajduje się również nowoczesne Centrum Geoedukacji, z salami konferencyjnymi, wystawienniczymi i ekspozycjami, spełniające funkcję turystyczną i edukacyjną. Dodatkowo, od 2003 roku, na terenie Ośrodka Pracy Twórczej „Wietrznia” znajduje się sześć indywidualnych pracowni rzeźbiarskich.
Rezerwat Wietrznia jest jednym z pięciu rezerwatów przyrody w naszym mieście.
Magdalena Skrzek 05.03.2012
Artykuł opracowano w oparciu o oficjalną stronę Geopark Kielce.
